Waarom we liever koek eten dan IT leren

Mijn zoon – een brugklasser – was vandaag het toonbeeld van uitstelgedrag. Hij had een toets biologie en had het leren tot de ochtend ervoor uitgesteld. Eerder had hij geen zin. Hij zette de wekker om vijf uur, maar kon zich er niet toe zetten om eruit te gaan. Toen ik hem om zes uur wekte, beweerde hij eerst een douche nodig te hebben. Hij douchte urenlang. Daarna ging hij met handdoek om uitgeteld op de badrand zitten totdat ik hem uiteindelijk naar zijn kamer joeg. Hij zat nog niet achter zijn bureau of ik hoorde hem mopperen op de kat. Zo kon hij toch niet leren, met een kat die intussen kattenkwaad uithaalde?

Uitstelgedrag is te verklaren vanuit het ‘pain pleasure principle’ waarvan Sigmund Freud de grondlegger is. Volgens dit principe hebben wij mensen twee meesters: pijn en plezier. Plezier zoeken we op, en pijn proberen we te vermijden. ‘Pijn’ kun je in gedachten vervangen door allerlei onaangename gevoelens als angst, onzekerheid, verveling, verdriet, teleurstelling, enzovoort. Volgens dit principe is het logisch dat mijn zoon wegvlucht voor het leren van zijn biologie toets; hij is bang voor ‘pijn’ in de vorm van verveling, angst en teleurstelling. Hij moet zich verdiepen in taaie materie, is wellicht bang dat hij het niet snapt en zal mogelijk teleurgesteld worden omdat hij het niet meer redt binnen de tijd.

Het eten van een gevulde koek heeft daarentegen nog nooit iemand pijn gedaan, je kunt niet falen en het is altijd lekker zoet; daarom zetten we er ook zo graag onze tanden in. Als we juist willen afvallen en het plan hebben om te gaan hardlopen, dan hebben we wel weer alle reden tot uitstel. Wat als ik het koud krijg, wat als ik mezelf qua conditie tegenval, wat als ik word uitgelachen

Ervaren hardlopers haal je er zo uit op straat. Ze hebben mooie outfits, gadgets, en een doelbewuste tred. Ervaren hardlopers associëren hardlopen namelijk met plezier. Ze weten dat ze op hun lichaam kunnen vertrouwen, ze weten waar hun grenzen liggen, welke routes hen bevallen en welke muziek hen motiveert tijdens het lopen. En al zien ze op het einde misschien ook even af, ze weten dat hen een gevoel van voldoening wacht als ze onder de douche stappen.

De crux is dus om je doelen te gaan associëren met plezier en niet meer met pijn. Als je IT kennis bijgespijkerd moet worden, dan is angst een slechte motivatie. Gedachten als ‘ik snap het vast niet’, ‘het kost vast heel veel tijd’, ‘ik moet het doen, anders word ik weer afgewezen bij mijn volgende sollicitatie’ zullen je niet stimuleren om de stap te nemen, je zult iedere stap in die richting juist mijden als de pest!

Maar iedereen die zich onlangs een nieuwe skill heeft aangemeten of nieuwe kennis heeft verworven, weet dat dit enorm veel plezier en zelfvertrouwen geeft. En dit plezier houdt veel langer aan dan de smaak van een gevulde koek. En weliswaar is de angst voor ‘pijn’ niet uit de lucht gegrepen – het duurt even voordat je het onder de knie hebt en het leerproces kan in het begin frustrerend zijn – deze staat in geen verhouding tot de ‘pijn’ van je incompetent voelen op een bepaald vlak.

Focus je daarom op wat er te winnen valt met een nieuwe skill en minder op je angst. Probeer het leuk te maken, doe het met een vriend(in), eet er een gevulde koek bij, schrijf je vordering in een mooi notitieboek of leg je frustratie vast in een grappige video of blogpost.

Benieuwd naar meer tips over uitstelgedrag? Volg me of link met me!